«تفریق» آخرین ساخته «مانی حقیقی» است که به تازگی اکران آنلاینش به پایان رسیده و به شبکه نمایش خانگی و سرویس‌های پخش ویدئو آمده است. ساخت و اکران تفریق با حاشیه‌های بسیاری همراه بود، از توقف ساخت به علت شیوع کرونا گرفته تا حضور در جشنواره فیلم تورنتو. پس از پخش غیرقانونی نسخه باکیفیت تفریق در فضای مجازی، شهریور امسال این فیلم در پلتفرم فیلیمو و نماوا به‌صورت آنلاین اکران شد.

اگر خلاصه بخواهم بگویم، اثر آخر حقیقی اصلا فیلم راحتی نیست و نمی‌توان صرفا برای تماشا و گذران وقت شروع به دیدن آن کرد. تفریق فیلمی است که مخاطب را با خود به جاهای عجیبی می‌برد. در تمام لحظات فیلم مخاطب سوال دارد و منتظر است که بداند چه می‌شود. سوال‌هایی که بعضا بی‌جواب می‌ماند و مشخص نیست که این کار به عمد انجام شده یا از ضعف‌های اثر است. اما مهم‌ترین ویژگی تفریق آن است که زمانی که تیتراژ پایانی آغاز می‌شود، فیلم برای بیننده تمام نمی‌شود و تازه زمان فکر کردن او آغاز می‌شود.

توهم یا واقعیت؟

داستان فیلم از جایی آغاز می‌شود که فرزانه (ترانه علیدوستی) در خیابان مردی را می‎بیند که شبیه همسرش است و او را دنبال می‌کند. مرد به خانه‌ای می‌رود و همسایه‌ها با او سلام علیک می‌کنند و زنی به استقبال او می‌آید. فرزانه گمان می‌برد که همسرش دارد به او خیانت می‌کند و مسئله را با پدرشوهر خود در میان می‌گذارد، اما... .

مانی حقیقی؛ مردی با ایده‌های نو

اگر به کارنامه کارگردانی «مانی حقیقی» نگاه کنیم، پر است از آثاری که بکرند و شبیه آن‌ها در سینمای ایران نیست. «پذیرایی ساده»، «اژدها وارد می‌شود» و «خوک» نمونه‌هایی از این دست هستند که با ایده‌های نو و بعضا نمادگرایی اغراق‌آمیز تلاش کرده‌‍‌اند تا ژانر جدیدی خلق کنند و حرفی را بزنند که قبلا کسی نگفته است. تفریق نیز از این قاعده مستثنی نیست.

«حقیقی» برای دومین بار پس از «اژدها وارد می‌شود» در فضایی رئال به سراغ خلق داستانی سورئال رفته است، سبکی که اصطلاحا در ادبیات و سینما به آن رئالیسم جادویی می‌گویند. گابریل گارسیا مارکز و کارلوس فوئنتس از مشهورترین نویسندگان این سبک در ادبیات جهان هستند.

در تفریق همه اتفاق‌ها در شهر تهران رخ می‌دهد. آدم‌هایی که زندگی عادی دارند. سوار ماشین می‌شوند، سر کار می‌روند، بچه‌دار می‌شوند، فوتبال می‌بینند و... . همه ‏چیز مانند جهان ماست، اما همیشه باران می‌بارد، حتی اگر هوا آفتابی باشد و یک زن و شوهر هم‌زاد‌هایی دارند؛ دقیقا مانند خودشان که آن‌ها هم با یکدیگر ازدواج کرده‌اند.

تفریق فیلمی است که به روابط انسانی و اجتماعی آدم‌ها در یک قالب متفاوت نگاه می‌کند. لایه‌های مختلف روانشناختی و فلسفی دارد. در ظاهر داستانی واقع‌گرایانه است که به یک اتفاق جادویی گره خورده. در مجموع ایده جذاب و نویی دارد، اما مشخص نیست که چه می‌خواهد بگوید. مانند «اژدها وارد می‌شود» حقیقی درگیر نمادگرایی شده و نتیجه گنگ‌تر از آن است که بتوان برای همه یک نسخه پیچید. هرکس با نگاه منحصر به فرد خودش می‌تواند نتیجه‌ای را که می‌خواهد بگیرد و اثر در تلاش برای تحمیل یک نگاه یا تفکر خاص نیست.

بازی درخشان در دو نقش

نوید محمدزاده و ترانه علیدوستی دو بازیگر اصلی تفریق هستند که هرکدام نقش دو نفر را بازی می‌کنند. نکته مهم این اتفاق این است هر نقش مربوط به یک کاراکتر مجزا است و این است که کار را برای بازیگران سخت می‌کند، چون شرایط همان است، اما شخصیت‌ها کاملا متفاوت‌اند و قرار است که یک بازیگر دو نقشی را روبه‌روی هم قرار می‌گیرند، بازی کند. محمدزاده و علیدوستی به خوبی از پس این کار برآمده‌اند و می‌توان گفت بازی درخشان این دو بازیگر باتجربه، تفریق را به فیلم بهتری تبدیل کرده است.

تفریق در روبیکا

تفریق با بازی دو ستاره سینمای ایران، نوید محمدزاده و ترانه علیدوستی، ایده بکری داشت که می‌توانست به این روزهای خسته و بی‌رونق سینمای ایران، جانی تازه بدهد. اما صد حیف که فرصت اکران سینمایی پیدا نکرد و پس از مدت کوتاهی اکران آنلاین، راهی شبکه نمایش خانگی و سرویس‌های پخش ویدئو شد.

اکنون علاقه‌مندان سینما فرصت این را دارند تا این اثر را در سوپراپلیکیشن روبیکا، بدون نیاز به خرید اشتراک، تماشا کنند.