در یک دورهمی نشسته‌اید و تصمیم می‌گیرید که همه با هم یک بازی انجام دهید، احتمالا پیشنهاد اکثریت بازی مافیا است. این بازی در حال حاضر هوادران و مخالفان خود را دارد. در ادامه قصد بررسی بیشتر این بازی را داریم؛ از کجا آمده؟ چرا محبوب است؟ چه داستان‌هایی دارد؟
از روسیه به سراسر جهان
«دیمیتری دیویدف» دانشجوی روا‌شناسی دانشگاه مسکو، اولین بار بازی مافیا را به عنوان یک آزمایش اجتماعی برای تقابل دو گروه آگاه و ناآگاه، در سال ۱۹۸۶ میلادی، طراحی کرد. در نسخه‌ای که دیویدف طراحی کرده بود بازیکنان به دو گروه شهروند و مافیا تقسیم می‌شدند. هدف از این بازی، تمرین تفکر انتقادی، تحلیل رفتارها و تقویت مهارت‌های ارتباطی بود.
پس از استقبال داشجویان دانشگاه مسکو، بازی مافیا به سرعت به دیگر دانشگاه‌ها و مدارس روسیه گسترش یافت و به یکی از فعالیت‌های سرگرم‌کننده محبوب در محافل دانشجویی تبدیل شد. در دهه ۱۹۹۰، این بازی به اروپا و آمریکا راه یافت و در این کشورها با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شد و به عنوان یک فعالیت اجتماعی در مهمانی‌ها، کمپ‌های تابستانی و کلاس‌های آموزشی مورد استفاده قرار گرفت.
سرآغاز ورود مافیا به ایران دهه ۱۳۸۰ شمسی بود. این بازی ابتدا در میان دانشجویان و جوانان مورد استقبال قرار گرفت و به تدریج به یکی از بازی‌های محبوب خانگی و جمع‌های دوستانه تبدیل شد. برنامه‌های تلویزیونی و اینترنتی نیز به معرفی و ترویج این بازی کمک کردند و باعث شدند تا این بازی جایگاه ویژه‌ای در میان علاقه‌مندان به فعالیت‌های گروهی پیدا کند.
با پیشرفت فناوری و ظهور اینترنت، بازی مافیا به صورت آنلاین نیز توسعه یافت. وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مختلفی به کاربران امکان بازی مافیا به صورت آنلاین با دوستان یا افراد ناشناس را فراهم کردند. این نسخه‌های آنلاین، امکانات جدیدی مانند چت تصویری، تایمر و قابلیت‌های خودکار برای مدیریت بازی را به بازیکنان ارائه می‌دادند.
چرا همه می‌گویند مافیا؟
در جمع‌هایی که تعداد افراد بیش از ۱۰ نفر است، احتمالا پیشنهاد هر کسی برای یک بازی جمعی، مافیا است. اما دلیل این محبوبیت و فراگیری چیست؟
تعامل اجتماعی
در بسیاری از جمع‌ها، افراد موضوع مشترکی برای صحبت ندارند، مافیا آن‌ها را مجبور به تعامل حول یک موضوع مشترک می‌کند و دلیلی می‌شود که به همه خوش بگذرد. در حقیقت اصلی‌ترین دلیل محبوبیت بازی مافیا، تعامل اجتماعی قوی بین بازیکنان است. این بازی افراد را تشویق به گفتگو، تحلیل رفتارها و استدلال منطقی می‌کند. بازیکنان با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، نظرات خود را مطرح کنند و برای رسیدن به هدف مشترک همکاری کنند.
توسعه مهارت‌های فردی
مافیا فرصتی برای تمرین و تقویت مهارت‌های مختلف فردی فراهم می‌کند. بازیکنان باید به دقت گوش کنند، تحلیل کنند، استدلال کنند و تصمیمات استراتژیک بگیرند. این مهارت‌ها در زندگی روزمره و محیط‌های کاری نیز کاربرد فراوانی دارند. به نوعی می‌توان گفت که بازی مافیا باعث تقویت مهارت‌های ارتباطی و گفتگویی می‌شود.
هیجان و چالش
بازی مافیا به دلیل ماهیت رازآلود و غیرقابل پیش‌بینی خود، هیجان زیادی به همراه دارد. بازیکنان هر لحظه ممکن است با چالش‌های جدیدی مواجه شوند که باید سریعاً واکنش نشان دهند. این هیجان و چالش، بازی را جذاب می‌کند.
تقویت روحیه تیمی
مافیا به عنوان یک بازی گروهی، روحیه همکاری را تقویت می‌کند. بازیکنان باید برای رسیدن به هدف مشترک با یکدیگر همکاری کنند و از استراتژی‌های مختلفی استفاده کنند. این تقویت روحیه تیمی می‌تواند در محیط‌های کاری و آموزشی نیز مفید باشد.
همچنین تطبیق‌پذیری با فرهنگ‌های مختلف، دسترسی آسان و رویکرد روا‌شناختی مافیا از دیگر دلایل محبوبیت این بازی در میان مردم است.
در سبک‌ها و سناریوهای متنوع
بیش از ۱۰ سناریوی مختلف در سبک‌های مختلف برای مافیا نوشته شده است. بسته به تعداد بازیکنان و علاقمندی آن‌ها می‌توان هر یک از این سناریوها را بازی کرد. در ادامه به معرفی اولین نسخه‌های سناریو مافیا می‌پردازیم.
مافیا کلاسیک
در این سناریو، نقش‌های اصلی شامل مافیا، شهروندان، پزشک و کارآگاه است. هدف مافیا این است که تعداد شهروندان را به کمتر از تعداد خود برساند و شهروندان باید تلاش کنند تا همه اعضای مافیا را شناسایی و حذف کنند.
مافیا: اعضای مافیا شب‌ها با هم مشورت می‌کنند و یک نفر را برای حذف انتخاب می‌کنند.
شهروندان: نقش اصلی و بدون قدرت ویژه.
پزشک: هر شب یک نفر را انتخاب می‌کند تا از کشته شدن نجات دهد.
کارآگاه: هر شب هویت یک نفر را بررسی می‌کند تا مافیا را شناسایی کند.
مافیا روسی
این سناریو شبیه مافیا کلاسیک است و چند تفاوت دارد که عبارت‌اند از:
۱-در سناریو مافیا روسی هیچکس نقش ندارد و همه بازیکن‌ها مافیا ساده یا شهروند ساده هستند.
۲-تیم مافیا یکدیگر را نمی‌شناسند..
۳-در فاز شب مافیا روسی تیم مافیا به صورت جداگانه از خواب بیدار میشوند و باید یارهای خود را شناسایی کنند و تیر شب را مشخص کنند. در سناریو مافیا روسی، اگر تیم مافیا یکدیگر را درست شناسایی کنند، می‌توانند از شب بعد با هم چشم باز کنند. در صورتی تیر شب مافیا کشته خواهد داشت که همه مافیاها یک شهروند را هدف قرار دهند. به همین علت، شناسایی دیگر مافیاها دیگر برای تیم مافیا بسیار مهم است.
پدرخوانده
در بازی پدرخوانده؛ بازیکن ها به سه دسته اکثریت شهروند، تیم مافیا و تک نقش مستقل تقسیم میشوند. در این سناریو یک نقش مستقل جدید (نستراداموس) حضور دارد که خودش انتخاب می کند که از طرف کدام گروه بازی کند. در سناریو پرخوانده اکثر بازیکن‌ها دارای نقش منحصر به فردی در تیم خود هستند.
سناریوهای جذاب دیگری مانند شب‌های مافیا، زودیاک، شرلوک هولمز و ... وجود دارند که می‌توانید در دورهمی‌های خود آن‌ها را نیز امتحان کنید.
همچنین تطبیق‌پذیری با فرهنگ‌های مختلف، دسترسی آسان و رویکرد روا‌شناختی مافیا از دیگر دلایل محبوبیت این بازی در میان مردم است.
در دنیای تصویر و تماشا
در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی یک ریلیتی شو بازی مافیا در لتونی در فضای پارلمانی ساخته شدکه سلبریتی‌های این کشور در آن حضور پیدا کردند و با استقبال خوب مخاطبان روبرو شد. در ادامه در کشورهای دیگری مانند کره جنوبی، بریتانیا، آمریکا، روسیه، چین و ... نیز اقدام به ساخت ریلیتی شو بازی مافیا با سناریوها مختلف کردند.
در ایران مسابقه «شهروند و مافیا» که از شبکه سلامت پخش می‌شد، اولین ریلیتی شو مافیا در ایران بود که اجرای آن را بهنام تشکر بر عهده داشت. در ادامه برنامه‌های شب‌های مافیا و پدرخوانده نیز با سناریوهای متنوع به پلتفرم‌های نمایش خانگی آمد.
تا کنون یازده قسمت از فصل سوم ریلیتی شو پدرخوانده منتشر شده است. این مجموعه موفق شده تا ۹۷ درصد آرای مثبت کاربران را جلب کند. کارگردانی این اثر را سعید ابوطالب بر عهده دارد که پیش از این شب‌های مافیا را کارگردانی کرده بود.
علاقه‌مندان بازی مافیا می‌توانند تمامی قسمت‌های ریلیتی شو پدرخوانده را در روبیکا، بدون نیاز به خرید اشتراک تماشا کنند.
